CECHY MAKROSKOPOWE
 Typowe owocniki przezimowane
|
Owocniki bulwiaste, nieregularne, rzadziej w zarysie owalne, 1-3,5 cm. U podstawy owocnika charakterystyczna zawiązka grzybniowa. Barwa owocnika niejednorodna, najpierw kremowo-żółta, żółtawo-brązowa, ochrowa, czerwono-brązowa, aż do czarno-brązowej, zawsze z miejscowymi, ciemniejszymi przebarwieniami. Perydium na powierzchni gładkie, miejscami pofałdowane, guzkowate. Gleba młodych owocników biała, kremowa, potem żółtawa, ochrowa, żółto-brązowa. Czasem we wczesnym stadium dojrzałości poprzecinana jasnymi żyłkami tworzącymi na przekroju marmurkowaty wzór. Pory bardzo małe, nieregularne, zamknięte, aż do stadium późnej dojrzałości. Konsystencja owocnika twarda, jędrna. Owocniki bardzo odporne na warunki zewnętrzne. Hymenogaster bulliardii to jeden z nielicznych grzybów hypogeicznych który potrafi w polskich warunkach przetrwać zimę w stosunkowo dobrym stanie. Owocniki przezimowane są zazwyczaj jednorodnie czarnobrązowe, zarówno na przekroju jak i z zewnątrz. Nabierają swoistej chrząstkowatej konsystencji i nadal są bardzo trwałe. Zapach świeżych owocników nieprzyjemny, lekko chemiczny, smak nieco słodkawy. Przezimowane owocniki gorzkawe, o stęchłym piwnicznym zapachu.
|
CECHY MIKROSKOPOWE
 Zarodniki H.bulliardii
 Hymenium w reakcji z odczynnikiem Melzera
|
Perydium dwuwarstwowe 200-350 μm. W młodych owocnikach czasem do 500-700 μm. Plektenchymatyczne, zbudowane z cienkościennych, septowanych strzępek 3-8 μm. W warstwie marginalnej suprapellis, strzępki jednorodnie zabarwione na złoto-żółto. Głebiej, w warstwie subpellis, strzępki hialinowe, lub tylko fragmentarycznie wypełnione pigmentem. Przebieg strzępek niejednorodny. W warstwie suprapellis najczęściej prostopadły do powierzchni owocnika, w warstwie subpellis równoległy lub chaotycznie splątany. Trama zbudowana z hialinowych, septowanych strzępek 2-5 μm. W tramie hymenialnej niektóre segmenty strzępek rozdymają się przybierając postać pojedynczych, okrągławych komórek do 15-25 μm średnicy. Bazydia 1-4 zarodnikowe, wydłużone, regularne, wąskie, walcowate, nieco rozszerzone na końcu, hialinowe, 22-40 x 3-8 μm. Bazydiole cylindryczne, cienkościenne, hialinowe 15-25 x 4-10 μm. Bazydia i bazydiole w odczynniku Melzera zabarwiają się na jasnoochrowy kolor, wyrażnie odcinając się od nie reagujących z odczynnikiem strzępek tramy hymenialnej. Subhymenium trudno rozróżnialne, zbudowane z 1-3 rzędów niewielkich kulistych komórek, 10-18 μm. Zarodniki cytrynokształtne, gładkie, najpierw hialinowe, potem kremowe, w końcu jasnożółte. W odczynniku Melzera zabarwiają się na złoto-brązowo. Zarodniki grubościenne o ściankach wyjątkowo grubych 2-5 μm. U większości zarodników w centrum występuje jedna duża okrągła kropla, czasem dwie lub więcej kropel odpowiednio mniejszych. Apex wyraźny, gładki, sutkowaty, 1-2(4) μm. Apiculus wyrazisty, zawsze obecny, lekko zwężający się do wewnątrz 2-5 μm. Wielkość zarodników 18-27 x 8-13 μm, średnio 20 x 12 μm, Q=1,7-2,2, Qm=1,9. Zarodniki anormatywne częste - stanowią 10-20% masy zarodników. Najczęściej przybierają postać obłych geometrycznych figur: trójkątów, rombów lub też prezentują zniekształcenie do przypadkowego i niepowtarzalnego kształtu.
|
SIEDLISKO
|
Hymenogaster bulliardii rośnie w lasach liściastych i mieszanych. Najczęstszym partnerem mikoryzowym jest Fagus sylvatica, Corylus avellana oraz Carpinus betulus. W Europie i Ameryce Północnej znajdowany ponadto pod Castanea sativa, Quercus faginea i Quercus ilex. Gatunek ten preferuje gleby o dużej zawartości węglanu wapnia i pH 7,5-8,8. Rośnie stosunkowo głęboko, do 3-10 cm pod powierzchnią gleby, w miejscach pozbawionych roślinności zielnej, często w glebie przemieszanej z rumoszem skalnym. Znane są również niemieckie stanowiska z miejsc trawiastych, na obrzeżach lasu. Dojrzałe owocniki można znaleźć od lipca do listopada. Przez cały rok można trafić na owocniki które przetrwały zimę. |
WYSTĘPOWANIE
|
Hymenogaster bulliardii został znaleziony po raz pierwszy w Polsce w 2008 roku. Kolejne trzy stanowiska zlokalizowano w latach późniejszych. W Europie znajdowany regularnie ale nigdzie nie jest gatunkiem zbyt częstym. Podawany z Francji, Włoch, Hiszpanii, Niemiec i Słowacji.
Wyżyna Przedborska - DE 59, Dobromierz k. Przedborza, Wrzesień 2008
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF 66, Babice k. Chrzanowa, Maj 2010
Wyżyna Przedborska - DE 59, Góry Mokre k. Przedborza, Sierpień 2012
Wyżyna Śląska – DF 02, Psary k. Tarnowskich Gór, Październik 2014
|
UWAGI
 Owocniki we wczesnym stadium dojrzałości
|
Hymenogaster bulliardii jako jeden z dwóch gatunków Hymenogaster charakteryzuje się gładkimi zarodnikami i brakiem perysporium. Wyglądem zewnętrznym również znacznie odbiega od typowych cech rodzaju. Jest więc stosunkowo łatwym do oznaczenia gatunkiem w obrębie bardzo trudnego do diagnostyki rodzaju. Można go pomylić jedynie z owocnikami H. luteus o nietypowych jasnych barwach. Jednak te dwa taksony różnią się znacznie szczegółami budowy mikroskopowej.
H. bulliardii wydaje się być na obszarze Polski umiarkowanie częsty z uwagi na lokalizację w trzech różnych regionach fizycznogeograficznych. Na znanych stanowiskach jest gatunkiem wyrastającym regularnie, każdego roku. Na czterech znanych z Polski stanowiskach, H. bulliardii zawsze wyrastał w bezpośrednim sąsiedztwie czarnych trufli - T. mesentericum, T. aestivum oraz T. macrosporum.
|
